In onze huidige 24 uurs maatschappij waarin mensen steeds meer stress ervaren en geen rust meer vinden went men zich steeds vaker tot mindfulness trainingen. Mindfulness wordt tegenwoordig door steeds meer bedrijven en instellingen gebruikt in opleidingen en cursussen, maar ook binnen kerken, gemeenten en christelijke scholen wordt het toegepast. Werd mindfulness voorheen gezien als iets voor zweverige types, tegenwoordig is het hip en tel je bijna niet mee als je niet “mindful” bent.
Net als yoga, reiki en andere Oosterse filosofieën en trainingen is mindfulness niet zomaar een onschuldige aandachtstraining. Mindfulness is niet los te maken van de oorsprong en deze is te vinden in het boeddhisme.
De kunst van mindfulness is om niet voortdurend te vechten tegen wat je niet wilt, maar het strijdtoneel te verlaten en er van een afstandje naar te kijken. Je denkt dus: ‘Goh, daar hebben we een rothumeur/de zenuwen/de pijn.’ Zonder daar de conclusie aan te verbinden dat het slecht is of dat het vast een tijd zal duren voor het over is. Voor veel mensen blijkt dit een van de meest bevrijdende inzichten te zijn van mindfulness: dat onze gedachten niet ‘de werkelijkheid’ zijn, en dat we ons er niet mee hoeven te identificeren. Het zijn maar gedachten. Mindfulness wordt ook gebruikt binnen de psychotherapie waarbij mensen aanleren zich bewust te zijn van alles wat zich voordoet in het hier en nu, zonder daarover te oordelen of het te willen veranderen.
Mindfulness betekent volledig bewust zijn van de huidige ervaring. Het wordt vertaald met openheid of aandachtigheid. Hieruit spreekt openheid. Aandachtigheid richt zich vooral op het opmerken en dat is wat anders als concentreren of je aandacht richten op een onderwerp. Mindfulness helpt je om te ontspannen en te leven in het hier en nu.
Daarnaast zorgt mindfulness voor een betere kwaliteit van leven en brengt het positieve veranderingen in het cognitief en neurobiologisch functioneren. Ook transformeert het de manier waarop iemand naar de wereld kijkt. (1) Boeddhisten geloven dat je door geestelijke oefeningen je jezelf kunt bevrijden van pijn, lijden en van je kwalijke kanten. De oefeningen van mindfulness zijn volgens hen een goede weg om dit te bereiken.
Dat mindfulness wordt toegepast binnen diverse trainingen binnen het bedrijfsleven komt omdat de claims die gemaakt worden goede managers en werknemers voortbrengt. Door mindfulnesstraining leert men om beter om te gaan met stressvolle situaties, beter concentratievermogen, beter leren grenzen aan te geven. Daarnaast vermindert het de symptomen van stress (hoge bloeddruk, vermoeidheid e.d.) slapeloosheid, depressie, pijn, en psychische gevolgen van ziekte en tegenslag. Ruud van der Ven heeft over het gebruik van mindfulness in de gezondheidszorg een uitgebreid artikel geschreven wat u hier kunt vinden.
Voor een werkgever zijn dit positieve punten die zijn werknemers helpt om beter te functioneren in het bedrijf en vele individuele mensen die te kampen hebben met moeite, stress en dergelijke zien hier een goede oplossing voor hun problemen.
De grondlegger van mindfulness is de Amerikaans John Kabat-Zinn. (2) Als moleculair bioloog en met zijn ervaring als beoefenaar van meditatie en yoga wilde hij een training ontwikkelen met als doel de patiënten in het ziekenhuis waar hij werkte middelen te verschaffen waardoor ze zelf iets aan hun gezondheid en de beleving daarvan konden doen. De training werd Mindfulness Base Stress Reduction (MBSR) genoemd.(Stress verlaging door mindfulness). Later werd door cognitief psycholoog Segal en een aantal collega’s een variant hierop gemaakt die het cognitieve aspect integreerde in de training (MBCT). Deze vorm van mindfulnesstraining is specifiek ontwikkeld voor mensen die te kampen hadden met depressie in het verleden, enkele onderdelen van de training zijn daar specifiek op gericht maar verder zijn beide trainingen gelijk.
Op de site van Lighthouse Trails staat een uitgebreid artikel over mindfulness en de gevaren daarvan, de vertaalde brochure is te bestellen op de site van Bijbel en Onderwijs. Ook in de Bijbel komt (in het Engels) het woord mindful voor. De Bijbelse betekent is: te herinneren, te overdenken of bedenken, in herinnering houden, er over nadenken. De Bijbel leert dat we actief het verstand moeten gebruiken om te leren. Bijvoorbeeld 2 Petr. 3: 2 opdat u zich de woorden herinnert die door de heilige profeten voorheen gesproken zijn, en het gebod van de Heere en Zaligmaker, dat door middel van ons, apostelen, verkondigd is. (3)
Mindfulness is niet het actief gebruiken van het verstand, maar een meditatietechniek. Door het focussen op de ademhaling wordt de normale gedachtegang gestopt. Het effect is hetzelfde als bij een mantra.
Ook als dit ontkent wordt door school of instanties, dan blijft het feit dat mindfulness leraren deze basis vasthouden en zeggen dat de oorsprong niet losgemaakt kan worden hiervan. Mindfulness is een religieuze handeling die onderdeel is van het boeddhisme.
Naast de Bijbel, die de uiteindelijke toetssteen is, blijken er ook in de seculiere wereld steeds meer stemmen op te gaan die waarschuwen tegen mindfulness en dergelijke trainingen. Ondanks dat de meeste mensen niet willen( kunnen?) accepteren dat je het gedachtegoed van het boeddhisme niet kunt scheiden van de meditatie.
(Seculiere) onderzoekers van mindfulness komen met ernstige waarschuwingen en beschrijven diverse gevaren die voortkomen uit het beoefenen van mindfulness. Zo ook een “gespecialiseerde” beoefenaar, de 50 jarige yogalerares Louise. Het effect na een meditatieretraite was het volgende.
Ze ervoer een vreemde afstand tot haar lichaam. Ze werd gevoelloos, angstig en kwam haar bed niet meer uit. In de vijftien jaar daarna zou ze worden behandeld voor een psychotische depressie. Mindfulness kan leiden tot lusteloosheid, angst, verslechtering van relaties en machteloosheid. Andere onderzoeken spreken over slapeloosheid, overgevoeligheid voor licht en traumatische denkbeelden.
Dit zijn maar enkele voorbeelden van het mindfulness effect.
Zen boeddhisten zijn al langer bekend met de “bijeffecten” van mindfulness (en meditatie in het algemeen), ze noemen het meditatieziekte.
Een team dat onderzoek deed kwam tot de conclusie dat de bovengenoemde effecten al na een half uur mediteren, of na één dag dit praktiseren de kop op staken. De meest voorkomende zijn: angst, paniek, paranoïde houding en onrust. Onderzoeken naar mindfulness hebben aangetoond dat de meeste effecten hetzelfde zijn als bij mensen die hallucinerende drugs gebruiken.
Een Britse psycholoog schrijft:
Farias stelt dat in wetenschappelijke studies de effecten van de ontspanningsoefeningen veel te positief worden voorgespiegeld. Sterker nog: meditatie kan volgens hem soms afschrikwekkende bijwerkingen hebben. De laatste tijd krijgt hij bijval van meer wetenschappers.
Mindfulness claimt dat het een remedie is voor stress, aandacht stoornis en andere problemen, en dat het rust geeft. Onderzoeken bewijzen dat het tegenovergestelde gebeurt. De Bijbel leert dat er maar Eén is die rust geeft.
Matth. 11:28 Kom naar Mij toe, allen die vermoeid en belast zijn, en Ik zal u rust geven. 29 Neem Mijn juk op u, en leer van Mij dat Ik zachtmoedig ben en nederig van hart; en u zult rust vinden voor uw ziel; 30 want Mijn juk is zacht en Mijn last is licht.
Mindfulness draait om het gevoel: Je hoeft minder te praten, het draait om wat je voelt.
Hebr. 11:1 Het geloof nu is een vaste grond van de dingen die men hoopt, en een bewijs van de zaken die men niet ziet.
Gevoel is een subjectieve ervaring, dat is geen waarheid. Geloof, vertrouwen op de Here Jezus is dat wel. Bijbels geloof is een zekerheid, ondanks wat we voelen of vinden, een zekerheid niet in onszelf, maar in God Die gezegd heeft dat Hij ons nooit zal loslaten.
Mindfulness: Er ontstaat een positiever beeld van zichzelf en de omgeving. Het leert je zelfcompassie. We oefenen zelfcompassie dus niet primair om ons beter te voelen, maar omdat we ons slecht voelen. We willen onszelf geven wat we nodig hebben, omdat we het moeilijk hebben, en dit zo te verzachten, niet om dat moeilijke weg te maken.
Rom. 7: 18 Want ik weet dat in mij, dat is in mijn vlees, niets goeds woont. Immers, het willen is er bij mij wel, maar het goede teweegbrengen, dat vind ik niet.
De oorsprong van mindfulness ligt in het boeddhisme. Je kunt het boeddhisme niet uit de training halen, het blijft een onderdeel van. Boeddhisme is een leer van demonen en door je hier mee in te laten komt een mens onder de beïnvloeding van hen. Juist dit moet voor christenen een hele duidelijke waarschuwing zijn om zich ver af te houden van alles wat met mindfulness te maken heeft.
Gehoorzamen aan, of luisteren naar onderwijs van andere goden is een vorm van aanbidding. Ondanks dat men beweert het boeddhistische karakter uit mindfulness te hebben gehaald, kun je de basis, het ontstaan, niet verwijderen. De fundamentele elementen zijn boeddhistisch.
Er bestaat niet zoiets als christelijke mindfulness, ook wel bekend onder de naam christfulness. De basis is uit een andere bron en het gebruik van Bijlteksten veranderd daar niets aan. Onder andere de EO en CIP geven ruimte aan mensen als Philip Troost (Spectrum) die zegt dat niet het boeddhisme maar God de uitvinder is van mindfulness (4), en Mirjam van der Vegt, om mindfulness positief voor het voetlicht te brengen bij christenen.
Ook Eleos, een christelijke zorgaanbieder, ziet geen probleem in het gebruik van mindfulness. Ze schrijven in antwoord op een vraag op de site van het Refoweb het volgende:
“ In de training -zoals die in de GGZ gegeven wordt- is alleen sprake van het gebruik van de techniek, het oefenen om stil te staan bij jezelf, er komen geen religieuze aspecten aan bod. Ik zie dan ook geen bezwaren om zo’n training te volgen. De mindfulnesstraining als geheel zit niet in het hulpaanbodpakket van Eleos. Wel zijn er therapieën, waarin aspecten van de mindfulness worden toegepast”. (5)
Eleos is wederom een organisatie die de wortels van het boeddhisme losmaakt van de praktijk van mindfulness. Het lijkt wel of christenen tegenwoordig steeds meer proberen om zoveel mogelijke occulte en on-Bijbelse methoden en gebruiken te implementeren in hun eigen levens of in dat van anderen zonder daarbij na t denken over de gevolgen die dit heeft. De gedachte het werkt dus moet het God zegen hebben, lijkt de gangbare gedachte te zijn. Hierdoor zullen velen in twijfel worden gebracht of mindfulness misschien toch een goed alternatief is. Laat u niet van de wijs brengen, de Bijbel is hier duidelijk over.
Wees op uw hoede dat uw hart niet verleid wordt, zodat u afwijkt, andere goden dient en u voor hen neerbuigt. Deutr. 11:16
1 Maar de Geest zegt uitdrukkelijk dat in latere tijden sommigen afvallig zullen worden van het geloof en zich zullen wenden tot misleidende geesten en leringen van demonen, 2 door huichelarij van leugenaars, die hun eigen geweten als met een brandijzer hebben toegeschroeid. 1 Tim. 4:1-2
Geraadpleegde bronnen:
1) https://centrumvoormindfulness.nl/mindfulness-trainingen/wat-is-mindfulness
2) https://nl.wikipedia.org/wiki/Jon_Kabat-Zinn
3) https://www.lighthousetrailsresearch.com/blog/?p=28475
4) https://cip.nl/41081-mindfulness-is-uitgevonden-door-god
5) https://www.refoweb.nl/vragenrubriek/16315/mindfulness/
Brochure mindfulness te bestellen bij B&O
https://www.psychologiemagazine.nl/thema/mindfulness/
https://www.psychologiemagazine.nl/artikel/mindfulness-zen-of-onzin/
https://www.leren.nl/cursus/persoonlijke-effectiviteit/mindfulness/wat-is-mindfulness.html
https://visie.eo.nl/2015/07/christelijke-mindfulness-drie-gedachten/