Overig-Trainingen

Godly Play

Godly Play (GP) wordt gepresenteerd als een multisensorische benadering. Dit houdt in: horen, zien, voelen en smaken.(1) Deze benadering is erop gericht om ontdekkend en ervaringsgericht te leren. GP wordt niet alleen binnen kerken en gemeenten onderwezen, maar ook in ziekenhuizen, scholen et cetera. Het is een methode die wereldwijd een enorme vlucht heeft genomen, overal zie je deze methode gebruikt worden om kinderen en tieners de christelijke traditie te onderwijzen. Op de site van GP staat over deze methode:

“Godly Play is de kunst van het leren kennen en gebruiken van de taal van de christelijke traditie om daarmee aan het werk te kunnen gaan met existentiële vragen, betekenis te geven aan leven en dood, en om wijsheid te vinden voor het dagelijkse leven. In Godly Play leren kinderen hoe ze heilige verhalen, gelijkenissen, stilte en liturgische verhalen kunnen binnengaan om meer te ontdekken over zichzelf, over anderen en over de verborgen aanwezigheid van God in de wereld. (2)

GP is gebaseerd op het werk van Sofia Cavalletti, een katholieke gelovige. Zij was onder meer lid van diverse oecumenische commissies binnen de katholieke kerk en deze functies bekleedde ze op hoog niveau. In haar biografie staat dat ze door Bijbelonderzoek met kinderen de diepe mysterieuze relatie van kinderen met God heeft leren kennen. Deze relatie is volgens haar veel serieuzer als van een volwassen persoon.(3)

Naast Cavalletti wordt ook de naam van Jerome Berryman genoemd als bedenker van deze vertelmethode. Berryman (anglicaan) is opgeleid door Cavalletti en de methode is een afgeleide vorm van The Good Sheppard, die overeenkomt met wat door Cavalletti is bedacht.(2) In de biografie over Cavalletti staat het volgende over GP:

Geïnspireerd op geavanceerde studies van Maria Montessori (rooms-katholiek) en door training van Cavalletti in 1971, heeft Jerome Berryman een religieus educatief curriculum ontwikkeld genaamd Godly Play. Deze methode is speciaal ontwikkeld voor kinderen, maar heeft een hoop weg van bibliodrama. Beide programma’s zijn in het begin van de jaren ’70 ontworpen en hebben veel raakvlakken. Dat de basis van Godly Play rust op de rooms-katholieke leer mag duidelijk zijn en dat moet al gelijk een duidelijke waarschuwing zijn met betrekking tot dit onderwijs.

Om een klein beetje een beeld te krijgen van de onderwijsmethode GP is het zaak te kijken naar de leer van Maria Montessori. De kern van Montessorionderwijs wordt meestal samengevat in de uitspraak: ”Help mij het zelf te doen”. Uitgangspunt is dat een kind een natuurlijke drang heeft tot zelfontplooiing. Onderwijs en opvoeding moeten onderkennen wat een kind nodig heeft en daarin voorzien.(4) Jerom Berryman (biografie) is zelf ook afgestudeerd op het Centre for advanced Montessori studies De basis voor de Godly Play- methode rust dus op voor wat betreft onderwijs op de leer van Montessori en voor de theologie op de leer van de rooms-katholieke kerk.

Volgens de Godly Play-methode zijn kinderen niet leeg en hoeven ze niet gevuld te worden met feiten en overtuigingen. Tegelijkertijd wil GP kinderen vertrouwd maken met religieuze taal en symbolen. Wil men spirituele en morele ontwikkeling ondersteunen, zodat ze tegelijk geworteld raken in de traditie én hun ruimte geeft om open te staan voor de toekomst en nieuwe inzichten (2).

Dat de methode veel waarde hecht aan religieuze taal, symbolen, traditie en nieuwe inzichten, is niet vreemd, als we kijken naar de achtergrond. De wortels liggen binnen het rooms-katholicisme. Traditie, religieuze symbolen en het beoefenen van de stilte is gebaseerd op de on-Bijbelse leer van deze kerk. De methode die Godly Play gebruikt en onderwijst, staat haaks op wat de Bijbel leert met betrekking tot het onderwijzen van de kinderen.

Ter vergelijking hieronder eerst wat GP voorstaat en daarna wat de Bijbel onderwijst met betrekking tot het onderwijzen van kinderen.

Godly Play:

Kinderen zijn niet leeg, ze hoeven niet gevuld te worden met feiten en overtuigingen. Wat ze nodig hebben is het leren vinden en gebruiken van taal voor hun ervaringen, om die te exploreren en te benoemen. (2)

De Bijbel:

20 Mijn zoon, sla acht op mijn woorden, neig je oor tot wat ik zeg. 21 Laat ze niet wijken van je ogen, bewaar ze in het binnenste van je hart. Spr 4: 20-21

Op vele plaatsen in de Bijbel worden we opgeroepen om Gods woord te onderzoeken, zodat we wijsheid zullen ontvangen. Dat GP hier een andere kijk op heeft, komt  volgens mij onder meer doordat men de leer van het  contemplatieve leert. (uitleg 12)

Cavalletti gelooft dat kinderen God kunnen ervaren en dat de volwassene die de stille vraag – “Breng mij dichter naar God?” -van het kind hoort, moet kiezen op welke manier hij het kind wil helpen. Dit kan theocentrisch, christocentrisch of antropocentrisch (met de mens als middelpunt).

Het jonge kind moet volgens Cavalletti als eerste ervaren wie de Here Jezus is. Dit staat voorop en is het eerste doel. (3) Kinderen wordt door de methode GP geleerd om op ervaring en gevoelens te vertrouwen. Dit is hoe men vanuit deze methode kinderen leert om te gaan met de essentiële vragen van het leven: heilige verhalen, gelijkenissen, stilte en liturgische verhalen kunnen binnengaan om meer te ontdekken over zichzelf, over anderen en over de verborgen aanwezigheid van God in de wereld.(2)

“Het ingaan van de stilte” is niets anders dan een andere omschrijving van het contemplatieve evangelie. Andere uitspraken van Cavalletti met betrekking tot deze methode zijn: Een kind kan de volledige realiteit van zichzelf alleen vinden in de wereld van het transcendente. Een ander onderdeel wat, volgens Cavalletti in het Bijbelse onderwijs aan de kinderen mist, is reflectie, contemplatie, meditatie, ontzag, verwondering en mysterie.(3) Kinderen worden gezien als kleine theologen.  Kinderen worden gezien en gerespecteerd als kleine theologen –zij zijn niet onmondig en zonder ervaring en inzicht, en daardoor kan er werkelijk wederzijds geleerd (en zoals Jerome Berryman zegt: gezegend) worden.(5)

Dat de kinderen geleerd wordt om de contemplatieve stilte op te zoeken is ook te zien aan de manier waarop de verhalen worden verteld. Zo wordt geschreven: Godly Play vertrouwt erop dat de weg naar het verhaal en naar God niet hoeft uitgestippeld te worden door een verteller: de verhalen bevatten geen conclusie of moraal. De betekenisvolle stilte die gezocht wordt in Godly Play ontstaat door de focus op het verhaal, ruimte om zelf na te denken en met gedachten en verbeelding te spelen, te bidden of te mediteren. Stilte zoeken betekent ruimte maken voor een ontmoeting met God waarvoor geen woorden nodig zijn.( 5)

In een artikel in het Vlaamse tijdschrift Rondom gezin wordt beschreven wat de wortels zijn van de methode: Geworteld in de traditie heeft Godly Play  heel wat banden met het Lectio Divina. (6)

Wat misschien wel het meest duidelijk maakt waar deze methode voor staat, is te lezen op de site van godlyplayfoundation. (2) Hierin is een hoofdstuk opgenomen over het leven van de “heiligen “ uit de periode van de eerste gemeenten. Hierin zijn o.a. opgenomen: Thomas Aquinas, moeder Theresa en zelfs de bisschop van Myra, oftewel Sinterklaas. (7) Voor de juiste benadering van de ervaringen wordt de contemplatieve stilte onderwezen. De “christelijke” traditie waarop GP is gebaseerd, is niets anders dan de rooms-katholieke visie op het christelijk geloof, compleet met de nadruk op Maria, de eucharistie en het contemplatieve gebed.

De methode is ook ontwikkeld binnen een oecumenische context. Het is dan ook niet bedoeld om te evangeliseren, maar om de christelijke traditie te exporteren.(8) Godly Play is dus niet bedoeld om kinderen te onderwijzen in het evangelie, opdat ze de enige weg tot de Vader zullen leren kennen, nee, het is een on-Bijbelse leer waardoor er een hele generatie onderwezen wordt in een ander evangelie.

Wat verder belangrijk is om te weten is dat Maria Montessori lid was van de theosofistische beweging. Binnen de theosofie is er geen erfzonde, geen persoonlijke God Die straft en beloont. Binnen de theosofie onderzoekt men de goddelijke dimensie waar mensen zelf deel van uit maken. Montessori leerde hier: Dat de meester de leerling nooit door middel van dwang of andere overredingsstrategieën tot de juiste inzichten kan brengen. (9)

Theosofie wordt omschreven als een voorloper van de huidige New Age leer. Volgend citaat geeft kort weer wat theosofie inhoudt. “De hoofdlijnen van het theosofisch stelsel zijn de volgende: Het universum is één groot organisch geheel,met een fijnere geestelijke en een grovere stoffelijke zijde. Het wezenlijke is de Geest, het eeuwige, levende Beginsel, dat alles in stand houdt en eigenlijk alles is. De materie is slechts de vorm waarin het Goddelijk Leven zich manifesteert. Trekt het Leven zich terug, dan stort de materiële vorm ineen: het zonnestelsel wordt een chaos, de mens een lijk.(10)

Dit onderwijs wordt wereldwijd door veel kerken, gemeenten en scholen gebruikt om de kinderen op te voeden in de “christelijke leer”.

14 Blijft u echter bij wat u geleerd hebt en waarvan u verzekerd bent, omdat u weet van wie u het geleerd hebt, 15 en u van jongs af de heilige Schriften kent, die u wijs kunnen maken tot zaligheid, door het geloof dat in Christus Jezus is. 16 Heel de Schrift is door God ingegeven en is nuttig om daarmee te onderwijzen, te weerleggen, te verbeteren en op te voeden in de rechtvaardigheid, 17 opdat de mens die God toebehoort, volmaakt zou zijn, tot elk goed werk volkomen toegerust. 2 Tim. 3:14-17

Geraadpleegde bronnen:

1) http://www.kuleuven.be/thomas/page/godlyplay/

2) http://www.godlyplay.nl/

3) http://www.talbot.edu/ce20/educators/catholic/sophia_cavaletti/

4) https://nl.wikipedia.org/wiki/Montessorionderwijs

5) http://www.stekjong.nl/stekjong-godlyplay

6) http://www.kuleuven.be/thomas/cms2/uploads/Godly_Play_2012_zomernummer_Rondom_gezin.pdf

7) http://www.godlyplayfoundation.org/wp-content/uploads/2014/06/The-Curriculum-of-Godly-Play.pdf

8) http://www.kuleuven.be/thomas/page/godlyplay-faq/#_ref10

9) http://www.theosofie.nl/tijdschrift-t/editie-2006/augustus/wie-was-maria-montessori/ 

10) http://docplayer.nl/14365173-Was-dr-montessori-een-theosoof.html

http://www.kelpin.nl/fred/download/montessori/english/theosophist.pdf

http://www.scriptiebank.be/sites/default/files/webform/scriptie/Eindwerk_Evi_Soeters_R0332612.pdf

http://www.godlyplayfoundation.org/center-for-the-theology-of-childhood/jerome-berryman-senior-fellow/